OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Tarnowskie Góry, choć kojarzone przede wszystkim z obiektami Szlaku Zabytków Techniki, czyli Zabytkową Kopalnią Srebra i Sztolnią Czarnego Pstrąga, wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – to również wspaniałe miejsce do wielu rekreacyjnych wycieczek wśród zieleni. Już sama Sztolnia umiejscowiona jest w starym parku rozpoczynającym się w tarnogórskiej dzielnicy Repty i ciągnącym się dalej, aż do gminy Zbrosławice. Te zielone tereny tworzą zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Park w Reptach i Dolina rzeki Dramy”. Podobnie, jak wiele innych miejsc w okolicy, park i nieistniejący już pałac został założony przez rodzinę bogatych przemysłowców Donnersmarcków w XIX w. Do dziś zachował się tam stary drzewostan z bukami, kasztanowcami, wiązami, modrzewiami i olchami. Natomiast z pałacu – spalonego w 1945 r. i rozebranego na początku lat 60. XX w. – został już tylko przebudowany budynek masztalni.
Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach, fot. Koplania Srebra
Park Repecki, fot. Marin Nowak/gdziewyjechac.pl
Ciekawostką są tamtejsze paprocie, występuje ich aż 13 gatunków, z czego 7 jest chronionych. Malowniczości parkowi dodaje przepływająca przez środek kompleksu rzeczka Drama, dopływ Kłodnicy. Jadąc Parkiem Repeckim dalej na zachód dociera się do małej miejscowości Wilkowice. Niedaleko dawnego zespołu dworskiego działa Centrum Rozrywki Rodzinnej Alele – sala zabaw, Park Przygód i Atrakcji oraz park linowy. W parku dzieci mogą nakarmić jelenie i daniele (tylko karmą zakupioną w kasie), zobaczyć egzotyczne zwierzęta w mini zoo, przejść ścieżką bosych nóg, pobawić się na placu zabaw i pokonać dość spory park linowy. Na terenie kompleksu można piknikować, jest miejsce na grilla czy ognisko, są boiska sportowe czy siłownia na powietrzu. W sąsiednich Zbrosławicach działa od lat znany ośrodek jeździecki.
Na granicy Tarnowskich Gór i Bytomia, na terenie obszaru Natura 2000, znajduje się 25-hektarowy rezerwat Segiet. Rezerwat porasta bukowy las, w którym znajduje się wiele śladów po wielowiekowej górniczej eksploatacji tych terenów: lejów (tzw. worki), zapadlisk, nasypów. W runie rezerwatu rosną m.in. storczyki – obuwiki pospolite czy śnieżyczki przebiśniegi. W otulinie rezerwatu znajduje się nieczynny kamieniołom dolomitu Blachówka, objęty ochroną jako stanowisko dokumentacyjne przyrody. W granicach „Segietu” chroni się więc las bukowy, porastający stare wyrobiska kopalniane na jednym z najwyższych wzniesień Garbu Tarnogórskiego – Srebrnej Górze (347 m n.p.m.). Srebrna Góra razem z innymi dobrami ziemi tarnogórskiej wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Z rezerwatem sąsiadują stare kamieniołomy i związane są z nim również Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie. Najciekawsze miejsca udostępnia turystom ścieżka dydaktyczna „Las Segiecki” – to niezwykła ostoja przyrodnicza, zachowana na terenie górnośląskiej konurbacji.
Rezerwat Segiet, Srebrna Góra, fot. Z. Pawlak, SMZT
Kolejnymi, zupełnie niekojarzącymi się ze stereotypowym ujęciem Górnego Śląska, są tereny zielone w Radzionkowie i jego okolicy. Od niedawna właśnie w Radzionkowie swoją siedzibę ma kolejny w województwie śląskim Ogród Botaniczny, w którym można spędzić wiele godzin na podziwianiu natury, a w działającej na jego terenie Regionalnej Stacji Edukacji Ekologicznej – dowiedzieć się wielu ciekawostek o przyrodzie i ekologii. Co ciekawe, do ogrodu można dojść wprost z Piekar Śląskich. Ścieżka prowadzi spod Kopca Wyzwolenia, który usypano dla upamiętnienia 15. rocznicy włączenia części Górnego Śląska do Polski. Pierwotnie, planowany w 1863 r. kopiec, miał upamiętniać przemarsz przez Piekary wojsk Jana III Sobieskiego, ale wobec sprzeciwu władz pruskich jego realizacja nie doszła do skutku. Z wierzchołka kopca (357 m n.p.m.) można zobaczyć rozległy fragment Wyżyny Śląskiej. W sąsiedztwie radzionkowskiego Ogrodu Botanicznego, na Księżej Górze funkcjonuje Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji z bogatą infrastrukturą dla rekreacji rodzinnej – parkiem linowym, ścieżkami rowerowymi, basenem otwartym, boiskami, kortami tenisowymi, placem zabaw. Blisko stamtąd również do jednego z obiektów Szlaku Zabytków Techniki, czyli Muzeum Chleba, Szkoły i Ciekawostek, w którym od 2000 r. zgromadzono tysiące eksponatów związanych z piekarnictwem i historią chleba. Część muzeum prezentuje też wygląd dawnego śląskiego mieszkania i starej szkoły.
Rosarium w Śląskim Ogrodzie Botanicznym w Radzionkowie, fot. ŚOB Radzionków
Muzeum Chleba, Szkoły i Ciekawostek w Radzionkowie, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Okolice Tarnowskich Gór obfitują w zespoły rezydencjonalne dawnej arystokracji i lokalnej szlachty. Do najbardziej znanych należy zespół pałacowo-parkowy rodziny Henckel von Donnersmarck w Świerklańcu, w którym oprócz rozległego parku w stylu angielskim (180 ha) zachował się tzw. Dom (Pałac) Kawalera z 1906 r. oraz rzeźby zdobiące taras niegdysiejszego neorenesansowego pałacu (spalonego w 1945 r. i rozebranego w początku lat 60. XX w.). Podobny los spotkał stary zamek świerklaniecki, pamiętający XVI w. W parku zachowało się też Mauzoleum Donnersmarcków, kościół zamkowy i dawne ogrodnictwo pałacowe, w którym działa Mini Zoo.
Niemal po sąsiedzku ze Świerklańcem leży Nakło Śląskie, w centrum którego w otoczeniu angielskiego parku stoi neogotycki pałac Henckel von Donnersmarcków tzw. linii bytomsko-siemianowickiej. Pałac z 1856 r. stanowił do 1945 r. siedzibę Łazarza Henckel von Donnersmarcka i jego spadkobierców. Dziś mieści się tam Centrum Kultury Śląskiej. Vis a vis pałacu stoi neoromański kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, obok którego zachowało się mauzoleum tej linii Donnersmarcków. Latem z Nakła Śląskiego warto pojechać nad jezioro Nakło-Chechło. Można tam plażować na łonie natury, kąpać się, a także rozbić namiot czy wynająć domek letniskowy. W sezonie letnim nad zalew można dojechać również linią Górnośląskich Kolei Wąskotorowych z Bytomia przez Tarnowskie Góry (obok Zabytkowej Kopalni Srebra) do Miasteczka Śląskiego. Linia jest elementem Szlaku Zabytków Techniki województwa śląskiego.
Jezioro Nakło-Chechło, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Jezioro Nakło-Chechło, fot. wwww.slaskie.travel, T. Renk
Górnośląskie Koleje Wąskotorowe, fot. www.slaskie.travel
Wycieczkę po zamkach i pałacach możemy kontynuować w Tarnowicach Starych (zamek Wrochemów z XVI w. – dziś Centrum Sztuki i Rzemiosła Dawnego), pałacu Warkoczów w Rybnej (XVIII w. – obecnie hotel) i zespole pałacowo-parkowym w Brynku, w którym znajduje się kolejny pozostawiony przez Donnesmarcków pałac. Powstał w 1908 r. po przebudowaniu wcześniejszej rezydencji. Od 1945 r. stanowi siedzibę Technikum Leśnego – dziś Zespół Szkół Leśnych i Ekologicznych (początkowo budynek szkoły, obecnie internatu). Pałac i towarzyszący mu folwark otacza park krajobrazowy, w którym znajduje się ogród botaniczny, a w nim ponad 3,5 tys. gatunków roślin. Szczególnie malowniczo jest tam wiosną, gdy kwitną azalie i rododendrony. Na ziemi tarnogórskiej nie brakuje też innych obiektów tego rodzaju (np. pałace w Tworogu, Kamieńcu, Szałszy, Zbrosławicach, Miedarach-Kopaninie, Łubiu), ale nie są one udostępnione do zwiedzania.
Pałac w Brynku, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Informacje praktyczne:
Artykuł ukazał się w wydawnictwie turystycznym Śląskie poza miastem
ul. Mickiewicza 29
40-085 Katowice
tel. (32) 207 207 1
info@slaskie.travel
Portal powstał w ramach projektu
Mobilne Śląskie
Darmowa aplikacja SLASKIE.travel dostępna na platformach 
