Planetarium - Śląski Park Nauki w Chorzowie

Planetarium

Planetarium Śląskie powstało w 1955 roku jako pierwsza tego rodzaju placówka w Polsce. W 2018 roku rozpoczął się proces przebudowy i modernizacji, który zakończono cztery lata później. Dziś Planetarium – Śląski Park Nauki jest jedną z najnowocześniejszych tego typu placówek na świecie prezentującą zagadnienia związane z trzema dziedzinami nauki: sejsmologią, meteorologią i astronomią. Niespotykane w innych podobnych miejscach stanowiska ekspozycyjnie nie tylko pokazują różne zjawiska fizyczne, ale także pozwalają ich doświadczać. Można tu przeżyć trzęsienie Ziemi, stanąć tuż przy prawdziwej błyskawicy, czy odbyć symulowany lot w kosmos. Nowoczesny system projekcyjny pozwala wyświetlić na największym w Polsce sferycznym ekranie około 100 milionów gwiazd i zabrać widzów w najdalsze zakątki Wszechświata.

Historia obiektu

      Planetarium Śląskie, Śląski Park Nauki jest jedną z głównych atrakcji Parku Śląskiego. Powstało na najwyższym wzniesieniu - tzw. Górze Parkowej (320 m n.p.m.). Planetarium Śląskie powstało według wizjonerskiego projektu krakowskiego architekta Zbigniewa Solawy. Prace konstrukcyjne ruszyły w lipcu 1953 roku. Oficjalne otwarcie obiektu nastąpiło 4 grudnia 1955 roku.

Planetarium z lotu ptaka, fot. arch. Planetarium, Śląski Park Nauki

Główna sala projekcyjna mogąca pomieścić około 400 widzów wyposażona była w płócienny, sferyczny ekran o powierzchni tysiąca metrów kwadratowych. W centralnym punkcie sali umieszczono najnowocześniejszy w tym czasie projektor wyprodukowany przez zakłady Carla Zeissa w Jenie, który był w stanie wyświetlić na sztucznym niebie ponad 8000 gwiazd.

W 1955 roku rozpoczęło także działalność obserwatorium astronomiczne, które wyposażone zostało w największy w Polsce refraktor o średnicy 30 centymetrów. Cztery lata później w Planetarium rozpoczęła działalność stacja sejsmologiczna, a w 1963 roku otwarto stację klimatologiczną.

W 1957 roku Planetarium Śląskie zorganizowało I Olimpiadę Astronomiczną – jedną z najbardziej prestiżowych rywalizacji tego rodzaju w Polsce. W 2011 roku Planetarium gościło uczestników 5 Międzynarodowej Olimpiady z Astronomii i Astrofizyki (IOAA). W sierpniu 2023 roku województwo śląskie będzie ponownie gospodarzem IOAA.

W 2018 roku rozpoczął się proces przebudowy i modernizacji Planetarium Śląskiego, które zostało przekształcone w park nauki. W dodatkowym budynku, zlokalizowanym głównie pod ziemią znalazło się miejsce dla interaktywnych ekspozycji. Obok kompleksu stanęła również wieża widokowa. Przebudowa zakończyła się w czerwcu 2022 roku. Jej projekt opracowała poznańska pracownia Consultor sp. z o.o. Przebudowa i modernizacja Planetarium Śląskiego zostały sfinansowane ze środków własnych Województwa Śląskiego oraz Unii Europejskiej.

Planetarium Śląskie przed renowacją. fot. www.slaskie.travel T. Renk

Planetarium Śląskie po renowacji, fot. UMWS

Geofizyka

     Na ekspozycji geofizycznej prezentowane są zjawiska związane z sejsmologią i meteorologią. Na interaktywnych stanowiskach można przeżyć symulowane trzęsienie ziemi, zobaczyć i usłyszeć prawdziwe błyskawice generowane przez cewkę Tesli, a także być świadkiem powstawania chmur i opadów atmosferycznych. Po wejściu do specjalnych komór zwiedzający przenoszą się na chwilę w różne strefy klimatyczne, a stanowisko z niemal dwumetrowej średnicy ekranem kulistym pozwala na sprawdzenie jak z kosmosu wygląda Ziemia i inne planety Układu Słonecznego. Na zwiedzających czeka oprócz tego cała masa innych atrakcji, takich jak na przykład mini studio telewizyjne, w którym można na chwilę wcielić się w rolę prezentera pogody.

Astronomia

Sala poświęcona astronomii znajduje się tuż pod słynnym zegarem słonecznym. W jej centralnym punkcie stoi słynny projektor Zeissa, który wyświetlał w Planetarium Śląskim gwiazdy przez prawie 63 lata. Można tu również zobaczyć drewniany pulpit sterujący. Wokół sali rozmieszczone są interaktywne stanowiska prezentujące zagadnienia związane z astronomią: między innymi różnego rodzaju instrumenty obserwacyjne takie jak lunety, teleskopy czy celostat. Jedną z największych atrakcji tej ekspozycji jest pokój pozwalający na spacer wśród gwiazd w okularach 3D. Dzięki temu możemy niemal dosłownie brodzić w ciałach niebieskich.

Sala Planetarium

To miejsce, w którym historia łączy się najnowszymi technologiami. Sala została wyposażona w jeden z najnowocześniejszych na świecie systemów wizualizacji nieba. Analogowy rzutnik GOTO Chiron III jest w stanie wyświetlić na mającym niemal 800 metrów kwadratowych sferycznym ekranie około 100 milionów gwiazd. System 10 cyfrowych rzutników SONY rozmieszczonych wokół ekranu jest w stanie wyświetlić na kopule dowolne ruchome obrazy w rozdzielczości True 8K. Sala wyposażona jest w 300 wygodnych, rozkładanych foteli. Na horyzoncie umieszczono zrekonstruowaną panoramę przedstawiającą Katowice, Chorzów i Siemianowice Śląskie w 1955 roku.

Symulatory lotu w kosmos

406 kilometrów – na taką wysokość zabiera pasażerów pięć ultranowoczesnych symulatorów lotu. Jednoosobowe kapsuły mają możliwość obrotu we wszystkich kierunkach, fotele zostały wyposażone w siłowniki, a kosmiczni turyści w czasie lotu korzystają z gogli VR. To wszystko sprawia, że odczucia z wirtualnego lotu do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej są niezwykle realistyczne. Pasażerowie doświadczają drgań, przeciążeń, a także chwilowo, stanu nieważkości. Lot symulatorem to także niezwykła okazja do tego, by zobaczyć z lotu ptaka Park Śląski i otoczenie Planetarium – Śląskiego Parku Nauki.

Wieża widokowa

Winda wieży widokowej wyjeżdża spod ziemi i zabiera zwiedzających na wysokość 25 metrów. Znad linii drzew otaczających Planetarium – Śląski Park Nauki widać panoramę Parku Śląskiego i otaczających go miast. W pogodne dni można zobaczyć także góry. Wieża w Planetarium – Śląskim Parku Nauki nie jest jednak zwykłym punktem widokowym. Na pasażerów windy czeka na szczycie niespodzianka, która jest związana z bardzo starym instrumentem optycznym, z którego korzystał sam Leonardo DaVinci…

Zajęcia edukacyjne

Planetarium Śląskie prowadzi również zajęcia popularyzujące naukę, które skierowane są do dzieci i młodzieży:

Akademia Młodego Astronoma

Zajęcia edukacyjne z zakresu astronomii i nauk pokrewnych dla dzieci klas I-III. Akademia Młodego Astronoma ma na celu rozwijanie zainteresowań, rozbudzanie ciekawości poznawczej i inspirowanie do odkrywania nowych obszarów zainteresowań dzieci w wieku 7-9 lat.

Akademia Odkrywcy Kosmosu

Zajęcia edukacyjne z zakresu astronomii i nauk pokrewnych dla dzieci klas IV- VI.

Młodzieżowe Koło Astronomiczne

 Zajęcia edukacyjne z zakresu fizyki i astronomii dla młodzieży klas VII-VIII oraz szkół ponadpodstawowych.

 Akademia Dojrzałego Astronoma

 Cykl wykładów popularno – naukowych z astronomii, które prowadzą pracownicy Planetarium i zaproszeni goście.

 Akademia Znawcy Pogody

 Wykłady i wykłądy dla osób dorosłych na cykl wykładów poświęconych pogodzie, które prowadzi znany śląski meteorolog - Damian Dąbrowski.

Zwiedzanie obiektu odbywa się w grupach 10-osobowych, zawsze z przewodnikiem. Aktualny program seansów i internetowa sprzedaż biletów na wszystkie atrakcje Planetarium – Śląskiego Parku Nauki znajduje się pod tym adresem:

www.planetarium.edu.pl

Fot. Planetarium Śląskie